Kleszcze – najlepsze skuteczne metody, kompendium wiedzy

Czym są kleszcze – wyjaśniać nie trzeba. Stały się plagą obecnych czasów i osób aktywnie spędzających czas na łonie natury. Zimy są coraz cieplejsze, więc kleszcze nie wymierają, jak to miały w zwyczaju. Przez to stały się jeszcze bardziej dokuczliwe. W chwili obecnej nawet w styczniu-lutym można złapać kleszcza idąc w góry lub do lasu. Kleszcze, prócz tego, że są nieprzyjemne, mogą też być bardzo groźne dla człowieka, przenoszą bowiem poważne choroby.

Ukąszenie kleszcza

Kleszcz jest bardzo mały, mniejszy od komara. Dlatego nawet, gdy znajdzie się na naszym ciele bądź po nim wędruje, raczej nic nie poczujemy. Dokładnie wiem o czym mówię, po lasach chodzę od dziecka, a w najgorszym momencie złapałem 33 kleszcze podczas jednej nocy!

Kleszcz nie wgryza się w ciało tuż po tym, gdy na nim się znajdzie. Wędruje w poszukiwaniu miękkich miejsc. Podczas ugryzienia wydziela substancję znieczulającą, dlatego nie można poczuć ugryzienia kleszcza.

Kleszcz, wgryzłszy się w ciało zaczyna żywić się krwią i rosnąć. Na dzień po ugryzieniu kleszcza trudno znaleźć! Jest tak malutki, że nieomal nie sposób go zauważyć, nawet przejeżdżając po nim ręką podczas kąpieli, również nie sposób go wyczuć. Dopiero dwa dni po ugryzieniu kleszcz staje się zauważalny.

Kiedy kleszcz jest w ciele, może wydzielać z siebie niebezpieczne dla ludzi substancje i przenosić groźne choroby. Dlatego zdecydowanie lepszą metodą jest zapobieganie ugryzieniom, niż usuwanie kleszczy.

Choroby odkleszczowe

Kleszczowe zapalenie mózgu – bardzo groźna choroba wirusowa przenoszona przez kleszcze. Może prowadzić do śmierci, charakteryzuje się poważnymi bólami, najczęściej głowy. Kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą nieuleczalną. Leczenie tej choroby na chwilę obecną sprowadza się do uśmierzania bólu i gorączki. Szybkie wyciągnięcie kleszcza nie chroni przed tą chorobą, ponieważ substancja wywołująca kleszczowe zapalenie mózgu znajduje się w ślinie kleszcza i zostaje nam wstrzyknięta w momencie ugryzienia. Zgodnie z danymi PZH około 1 na 150 kleszczy przenosi tę chorobę, ale tylko jedna trzecia osób zainfekowanych łapie chorobę.

Borelioza – najczęstsza choroba powodowana przez kleszcze. Według PZH ilość zachorowań rocznie wynosi w Polsce powyżej 20 000 w ostatnich latach i ciągle rośnie. W przypadku boreliozy szybkie wyciągnięcie kleszcza może mieć kluczowe znaczenie – choroba ta znajduje się wewnątrz jelita kleszcza i musi upłynąć trochę czasu, nim kleszcz nam ją wstrzyknie.

Ludzka anaplazma granulocytarna – choroba powodująca wysoką gorączkę, występująca najczęściej wraz z boreliozą lub KLM.

Babeszjoza – najczęściej zarażają się nią zwierzęta. Choroba niszczy w ciele erytrocyty, nazywana jest więc psią malarią.

Inne – jest jeszcze kilka schorzeń wywoływanych przez kleszcze, ale nie występują one w Europie. Kleszcze w Afryce bądź na dalekim wchodzie potrafią wywołać więcej chorób niż nasze, Europejskie, jednak nie mam na ten temat odpowiedniej wiedzy, by się tym głębiej zająć.

Jak zapobiegać ukąszeniom kleszczy (fakty i mity)?

Jednym z powszechnych mitów panujących na temat kleszczy, który już dawno został wyeliminowany, ale nadal jest w użyciu, to to, że kleszcze skaczą na nas z drzew. Pojawiły się nawet artykuły o latających kleszczach, będące jedynie wierutną bzdurą. Kleszcze żyją na liściach i w wysokich trawach, w miejscach wilgotnych, praktycznie nigdy nie wyżej niż na wysokości 1,5 m. Uwielbiają pobliża rzek lub zacienione miejsca, gdzie wilgoć po deszczu długo się utrzymuje, wysokie, gęste trawy, liście paproci.

Co więc można zrobić by zapobiec ugryzieniom?

Ubrać się odpowiednio

Jeśli wybieramy się do miejsca, w którym narażeni jesteśmy na pokąsanie przez kleszcze, najważniejszą rzeczą będzie odpowiedni ubiór. Są to – długie spodnie, koszula z długim rękawem oraz ochrona głowy – czapka lub kapelusz. Kleszcze nie gryzą przez ubranie, więc zasłonięcie widocznych części ciała znacznie utrudni im proces znalezienia miejsca, by się w nas wbić. Dotyczy to również butów – zdecydowanie odradzam chodzenie po lesie w sandałach, dobrze jest założyć pełne obuwie.

Unikać gęsto zarośniętych miejsc

Jeśli nie musimy przedzierać się przez chaszcze, to dobrze jest je obejść dookoła. Przedzieranie się przez zarośla to po pierwsze – przechodzenie przez terytorium, gdzie kleszcze występują. Po drugie zaś – poruszanie liśćmi i źdźbłami traw powoduje, że sami pomagamy kleszczom na nas spaść.

Kontrolować swoje ciało po powrocie do domu

Zacząć od wzięcia długiego prysznica. Niejeden raz zdarzyło mi się, że biorąc prysznic spłukałem z ciała kleszcza, który mimo, że musiał wejść na mnie dużo wcześniej, to jeszcze nie znalazł dobrego miejsca by się wkłuć.

Następnie należy dokładnie obejrzeć swoje ciało. Zwłaszcza miejsca, gdzie skóra jest bardzo miękka – to ulubione miejsca dla kleszczy, by się wkłuć. Miejsce za kolanem, pachwiny, uszy, pomiędzy palcami u nóg i rąk, zgięcia łokci, szyja, pod pachami. Należy ten proces wykonać bardzo powoli i starannie, bo świeżo wkłuty kleszcz potrafi być niesamowicie mały! Jak malutka kropeczka na ciele.

Stosować środki ochrony przed kleszczami

Tutaj jest spory wybór, od środków mniej do bardziej skutecznych.

Środki i repelenty na muchy, meszki i komary, dostępne w marketach

Uważam, że to jedna wielka ściema. Takie środki, które są do wszystkiego, a na dodatek zrobione z ekologicznych produktów, najczęściej nie potrafią ochronić nawet przed komarami porządnie, a co dopiero przed kleszczami. Zdecydowanie ich nie polecam, uważam, że są do niczego.

Preparaty zawierające deet

Powinienem napisać – niesławny deet. Deet to substancja chemiczna wynaleziona przez Amerykanów podczas wojny w Wietnamie, służąca do ochrony żołnierzy przed tamtejszymi robalami. Osobiście dość często stosowałem kilka z tych środków i muszę przyznać, że ilość wbitych we mnie kleszczy znacznie się zmniejszyła.

Opinie na temat skuteczności deetu w walce z kleszczami są podzielone. Z moich osobistych doświadczeń wynika, że deet pomaga, ale nie chroni całkowicie.

Jeśli chodzi o samo zastosowanie – deet o niższym stężeniu można zastosować na skórę, ale jest to substancja dość silnie toksyczna. Warto więc przed użyciem nanieść bardzo niewielką dawkę w jedno miejsce na skórze i obserwować, czy nie mamy na deet uczulenia. Deet w dużym stężeniu może być o wiele groźniejszy dla skóry, lubi również “popalić” tworzywa sztuczne z których zrobione są ubrania, byłbym więc ostrożny z nanoszeniem go na drogie ubrania.

Deet ma dwie wady – dość szybko wietrzeje oraz nieprzyjemnie pachnie.

Środki z deetem, które stosowałem i w dużym stopniu pomogły zapobiegać ugryzieniom kleszczy (jednocześnie niemal całkowicie eliminując ugryzienia komarów i meszków) to :

Najskuteczniejszy środek na kleszcze!

Jest tylko jeden jedyny całkowicie skuteczny środek przeciw ukąszeniom kleszczy. I wcale nie jest to deet. Tym środkiem jest insektycyd nazywający się PERMETRYNA.

Permetryna jest środkiem silnie trującym dla owadów z gatunku ektopasożytów – wesz, świerzbowców i kleszczy.

Jak stosować permetrynę?

Permetryna służy do impregnacji odzieży, nie służy do nanoszenia na skórę. Mimo, iż producenci podają, iż jest dla skóry nieszkodliwa, to jej stosowanie w ten sposób zupełnie mija się z celem. Jako, że jest to produkt o intensywnym działaniu, ja zdecydowanie odradzam jego stosowanie bezpośrednio na skórę.

Permetrynę należy rozcieńczyć z wodą. Środek, który jest sprzedawany to koncentrat. Jeśli chcemy uzyskać naprawdę silny roztwór, to rozcieńczamy 20ml permetryny na 0,5L wody. Ale z doświadczenia wiem, że roztwór 10ml permetryny na 0,5L wody w zupełności wyeliminuje kleszcze.

Rozcieńczoną permetrynę najlepiej przelać do butelki z dozownikiem (np. po płynie do mycia okien). Nanosimy ją na ubrania noszone do lasu spryskując je. Można też nanieść na zewnętrzne części namiotu lub hamak albo tarp.

Permetryna nie zmywa się wraz z pierwszym praniem. Dlatego po praniu nie trzeba procedury natychmiast powtarzać, dopiero co kilka prań. Ja impregnuję odzież permetryną co około pięć prań.

Jak działa permetryna?

Permetryna nie działa odstraszająco. Kleszcze mogą więc na tobie spokojnie usiąść, ale wtedy już nic ich nie uratuje. W ciągu kilku do kilkudziesięciu minut kleszcz po kontakcie z odzieżą zaimpregnowaną permetryną zwyczajnie zdycha. Bardzo krótki kontakt wystarczy, by kleszcz nie miał szans przeżyć.

Permetryna to jedyny środek dający 100% skuteczności w zapobieganiu ukąszeniom kleszczy. Każda osoba mająca dużo do czynienia z outdoorem, lasem i wędrówkami w gęsto zarośniętych terenach, powinna rozważyć zakup tego środka.

UWAGA

Permetryny nie wolno stosować jeśli mamy w domu koty bądź młode szczenięta! Małe pieski, do szóstego tygodnia życia oraz koty, w dowolnym wieku, mogą zdechnąć przy kontakcie z permetryną. Dorosłym psom w żaden sposób ona nie szkodzi. Ale przypominam raz jeszcze – permetryna zabije ci kota!

Inne artykuły związane z biwakowaniem:

Inne środki ochrony przeciw kleszczom

Tego środka nie testowałem, ale znajomi wspominali, że ilość ukąszeń, zwłaszcza na ich czworonogach, znacznie zmalała od kiedy używają ultradźwiękowego odstraszacza kleszczy. Kolejny raz- środek ten nie daje 100% ochrony, ale z analizy moich przyjaciół wynika, że sprawuje się całkiem nieźle.

Co zrobić po ukąszeniu kleszcza?

Niestety, nie zawsze uda się uniknąć ugryzienia przez kleszcze. Oto gotowe ABC postępowania w przypadku, gdy złapiemy kleszcza.

Usunąć

Najważniejsze, to usunąć kleszcza! Każda godzina więcej z wbitym kleszczem to dodatkowe ryzyko zarażenia boreliozą. Tak jak pisałem wcześniej – nie ma to wpływu na odkleszczowe zapalenie mózgu.

Jak usunąć kleszcza? Fakty i mity

Najpierw mity.

• Kleszcza nigdy nie usuwamy poprzez jego przekręcanie! Przekręcenie kleszcza to łatwy sposób na przełamanie go wpół!
• Nie wolno pomagać sobie masłem ani olejem! Kleszcza niczym nie smarujemy!! Wyciągamy go na sucho!
• Nie czekamy aż kleszcz sam wypadnie. Tak, to prawda, że po kilku dniach kleszcz się naje i odpadnie, ale to najgorsze co możemy zrobić – wtedy, jeśli był zarażony, ma wystarczająco dużo czasu, by wpompować w nas wszystko co w sobie miał.

Kleszcza wyciągamy poprzez złapanie go pęsetą i pociągnięcie jednym, szybkim ruchem do góry. Nie pod kątem, tylko pionowo do góry w stosunku do ciała. Ważne, to by wyciągając kleszcza złapać go jak najbliżej skóry. Jest sporo urządzeń pomagających wyciągnąć kleszcza.

Co, jeśli nie uda się usunąć całości kleszcza? Coś pozostało w środku

Bardzo często zdarza się, że nie uda się usunąć kleszcza w całości. Należy wtedy bardzo dokładnie obejrzeć to, co pozostało. Jeśli jest to tylko końcówka łepka, takie coś, co przypomina żądło, to nie ma zmartwienia. To jest właśnie dziubek, którym kleszcz wkłuwa się w nasze ciało, sam w sobie jest zupełnie nieszkodliwy. Nasz organizm sam go z czasem wypchnie.

Jeśli pozostało coś więcej, lub kleszcz pękł w połowie to:

Należy udać się do szpitala – lekarz wtedy wykonując miejscowe nacięcia usunie pozostałości.

Jeśli nie ma w pobliżu szpitala, należy usunąć resztki jałową igłą w taki sposób, w jaki wyciąga się drzazgi.

Po usunięciu kleszcza

• Należy przemyć rankę alkoholem bądź jodyną
• Należy obserwować swoje ciało pod kątem rumienia wędrującego. Jeśli wokół rany albo w jej okolicach pojawi się okrągłe zaczerwienienie, wtedy można przypuszczać, że kleszcz przenosił jakąś chorobę. Ten symptom występuje najczęściej przy boreliozie. Trzeba wtedy jak najszybciej udać się do lekarza – wcześnie wykryta borelioza jest łatwa do wyleczenia antybiotykami
• Należy dokładnie sprawdzić jeszcze raz swoje ciało – jeden kleszcz to może nie być koniec kłopotów. Często lubi się ich wbić więcej naraz.

Jeszcze kilka informacji

Jeśli pojawił się rumień, należy koniecznie i jak najszybciej udać się do lekarza. Borelioza jest łatwą do wyleczenia chorobą tylko w początkowym stadium. Niestety, ale rumień pojawia się tylko w około 50% przypadków zakażenia tą chorobą. Jeśli więc miałeś(aś) kleszcza i jakiś czas później pojawi się ból stawów, głowy, gorączka, nudności – koniecznie zgłoś to lekarzowi. Są to symptomy boreliozy oraz KZM.

Borelioza jest bardzo trudną do wykrycia chorobą, często pierwsze symptomy mogą pojawić się dopiero po kilku miesiącach, bądź latach. Borelioza atakuje układ nerwowy i ma tyle negatywnych skutków, że ciężko o nich tutaj wszystkich pisać. Więc posługując się mądrością ludową – zdecydowanie polecam zapobiegać, niż leczyć.

W powyższym artykule znajdują się linki afiliacyjne programów Ceneo oraz Amazon. Kupując za pośrednictwem tych platform wspierasz działanie serwisu dalekowswiat.pl a samemu nic nie tracisz, za co serdecznie Ci dziękuję